Necrotiserende en ulceratieve enteritis
Clostridium perfringens (NetB+), Clostridium colinum
De essentie
Necrotische Enteritis (NE) is een acute aandoening veroorzaakt door Clostridium perfringens stammen die in staat zijn bepaalde toxines te produceren. Ulceratieve Enteritis (UE) (Kwartelziekte) is een vergelijkbare acute aandoening veroorzaakt door bepaalde C. colinum stammen.
Bij pluimvee zijn enkel groepsbehandelingen via het drinkwater van praktisch nut inzake het snelle en het heel virulente karakter van de aandoening, waarbij een hoge mortaliteit optreedt. NE kan vanaf 14 dagen bij mestkuikens en mestkalkoenen voorkomen, maar wordt het vaakst vastgesteld bij ouderdieren en leghennen, vaak bij het in de leg komen. UE komt voor bij ouderdieren en leghennen.
Coccidiose gaat vaak vooraf aan een NE of UE uitbraak. Als preventieve maatregel, en om hervallen te voorkomen, wordt aangeraden deze parasitaire aandoening goed onder controle te houden. Ook de bezettingsdichtheid vormt een risicofactor. Een lager aantal dieren per vierkante meter reduceert het risico op een uitbraak.
Keuze van het antibioticum
1ste keuze
fenoxymethylpenicilline tylosine2de keuze
trimethoprim + sulfonamiden doxycycline lincomycine3de keuze
amoxicilline+ Resistentie
Smal spectrum penicillines en macroliden vertonen doorgaans een goede werkzaamheid ten opzichte van Clostridium spp. Indien aangetoond kan worden dat deze actieve substanties niet werkzaam zijn tegen de geïsoleerde kiem kunnen de tweede of derde keuze molecules ingezet worden.
Tegen lincosamiden en tetracyclines werd resistentie vastgesteld. Behandeling met trimethoprim + sulfonamiden kan overwogen worden als ook coccidiose werd vastgesteld, wegens de goede werkzaamheid tegen deze aandoening. Er moet wel rekening gehouden worden met mogelijke resistentie bij Clostridium spp. Bovendien kan het necrotische aspect van de aandoening de in vivo werkzaamheid van trimethoprim + sulfonamiden in het gedrang brengen.
Het gebruik van aminopenicillines wordt afgeraden. Gebruik ervan kan selectie van ‘Extended spectrum beta-lactamase’ (ESBL) / AmpC - producerende organismen bevorderen. Amoxicilline werd daarom als derde keuze gerangschikt.
+ Staalname en diagnostiek
Diagnose kan gesteld worden op basis van de karakteristieke darmletsels tijdens sectie (necrotische en ulceratieve darmwand). Aanvullend dient Clostridium perfringens (necrotiserende enteritis) of C. colinum (ulceratieve enteritis) geïdentificeerd te worden na bacteriologie.
Wanneer en hoe bemonsteren?
Er worden best meerdere dieren bemonsterd. Stalen kunnen genomen worden ter hoogte van de darmletsels, maar deze moeten onmiddellijk na sterfte of euthanasie genomen worden, zo niet is geen onderscheid meer mogelijk met postmortale woekering. De swabs worden gemakkelijk gecontamineerd door de normale microbiota van de darm. Breng daarom niet te veel materiaal op de swab om overwoekering door contaminanten te vermijden. Clostridium spp. kan terug gevonden worden na bacteriële cultuur of door middel van PCR. Toxineproductie door C. perfringens kan worden aangetoond door middel van PCR.
Ook kunnen levende, zieke dieren aangeboden worden aan het laboratorium, zodat de bemonstering onmiddellijk kan uitgevoerd worden en de kweek van de bacterie onmiddellijk opgestart.
Hoe bewaren?
De swabs worden onmiddellijk in transportmedium, bij voorkeur gekoeld (+/- 4°C) bewaard, en zo snel mogelijk aan het labo bezorgd.
