Pleuropneumonie
Actinobacillus pleuropneumoniae
De essentie
Actinobacillus pleuropneumoniae (APP) wordt overgedragen via dragerdieren of aërogeen. De kiem wordt ingedeeld in twee biotypes en verschillende serotypes waarbij een verschillende graad van pathogeniciteit wordt vastgesteld naargelang het serotype. In de long produceert de kiem verschillende toxines die zorgen voor een necrose van alveoli en vaatwand met een hemorraghisch necrotiserende pneumonie tot gevolg. Veelal bevindt zich aan het longoppervlak ook pleuritis. De kiem veroorzaakt een scala van klinische uitingen afhankelijk van het serotype, infectiedruk en uitlokkende factoren (klimaat, ...), gaande van acute sterfte tot dyspnee en dieren die chronische longletsels ontwikkelen met longabcessen.
Het is van belang uitlokkende factoren, zoals intercurrente longziekten, te beperken. Aandacht moet besteed worden aan goed management: klimaatregeling, hokbezetting, e.a.
Bij aanslepende problemen kan ook vaccinatie helpen om de letsels te beperken.
Keuze van het antibioticum
De economische schade veroorzaakt door pleuropneumonie kan groot zijn. Bij een uitbraak moet daarom direct ingegrepen worden. Therapie met een antibacterieel middel is in dit geval aangewezen.
1ste keuze
florfenicol procaïne benzylpenicilline trimethoprim + sulfonamiden2de keuze
amoxicilline ampicilline doxycycline gamithromycine gentamicine lincomycine + spectinomycine oxytetracycline procaïne benzylpenicilline + neomycine tildipirosine tulathromycine3de keuze
tilmicosine tylosine cefquinome ceftiofur danofloxacine enrofloxacine marbofloxacine+ Resistentie
De eerste keuze middelen hebben niet alleen een goede werkzaamheid tegen APP maar vertonen ook een goede weefseldistributie ter hoogte van de longen.
Amoxicilline en ampicilline werden bij de tweede keuze ingedeeld omwille van eventuele selectie voor ‘Extended spectrum beta-lactamase’ (ESBL) / AmpC - producerende organismen.
Tegen tilmicosine en tylosine wordt de laatste jaren meer resistentie waargenomen.
Vanwege de betere biologische beschikbaarheid en het lipofieler karakter heeft doxycycline de voorkeur boven oxytetracycline.
Aminosiden vertonen een minder goede orale opname.
Tiamuline werd niet behouden voor classificatie, omdat de werkgroep experten deze molecule wil voorbehouden voor behandeling van dysenterie.
+ Staalname en diagnostiek
In acute gevallen zijn de hemorragische tot necrotiserende pneumonie (soms eenzijdig) en de fibrineuze pleuritis typisch voor een Actinobacillus pleuropneumoniae pleuropneumonie. In de meeste gevallen echter zullen laboratoriumonderzoeken nodig zijn om een vermoedelijke diagnose te bevestigen of om het serotype te bepalen.
Plaats staalname:
Bij levende dieren (kiemdragers zonder klinische tekens of bij klinisch zieke dieren) zou de kiem kunnen geïsoleerd worden uit de tonsillen of de neus. Dit is echter niet eenvoudig door overgroei van een overvloedig aanwezige normale microbiota, tenzij PCR kan uitgevoerd worden. In dit laatste geval kunnen 3-5 dieren van dezelfde groep met dezelfde symptomen bemonsterd worden met een swab/dier voor gepoolde analyse.
Serologisch onderzoek is echter aangewezen voor groepsdiagnose (antistoffendetectie). In het laboratorium wordt een ELISA test op basis van het Apx IV uitgevoerd om antistoffen tegen alle serotypes van A. pleuropneumoniae op te sporen. Deze testen kunnen positief zijn voor weinig pathogene serotypes die geen klinische symptomen veroorzaken. Serotype specifieke ELISA testen zijn ook voorhanden voor serotypes met meer uitgesproken klinische symptomen. Serologisch onderzoek ondersteunt ook in de bepaling van het geschikte tijdstip om tot vaccinatie over te gaan zonder dat er interferentie is met maternale antistoffen.
Bij het individueel aangetaste dier wordt longweefsel verzameld ter hoogte van de letsels of kan materiaal verzameld worden door een swab in de longletsels te draaien. Bloedonderzoek bij verschillende individuele dieren is niet zinvol om de infectiestatus te kennen van de ganse groep.
Hoe bewaren:
Stalen voor kiemisolatie en serotypering moeten zo snel mogelijk aan het laboratorium worden bezorgd. A. pleuropneumoniae is immers weinig resistent in de omgeving.
Longweefsel kan eventueel wel tijdelijk ingevroren (-20°C) worden, maar dit gaat gepaard met een daling van het kiemaantal. Ingevroren stalen kunnen een tweetal weken bewaard worden.
Een swab moet in een geschikt transportmedium gebracht worden en kan koel (+2°C – +6°C) gedurende meerdere dagen bewaard worden. Breng niet te veel materiaal op de swab om overwoekering door contaminanten te vermijden.
Bloed voor serologie moet gekoeld (+2°C – +6°C), maar niet ingevroren, bewaard worden.
+ Referenties
Abatih et al. Impact of antimicrobial usage on the transmission dynamics of antimicrobial resistant bacteria among pigs. Journal of Theoretical Biology 2009, 256: 561-573.
Alban et al. A human health risk assessment for macrolide-resistant Campylobacter associated with the use of macrolides in Danish pig production. Preventive Veterinary Medicine 2008, 83: 115-129.
Alban et al. Possible impact of the "yellow card" antimicrobial scheme on meat inspection lesions in Danish finisher pigs. Preventive Veterinary Medicine 2012, in press, http://dx.doi.org/10.1016/j.prevetmed.2012.11.010.
Archambault et al. Antimicrobial susceptibilities and resistance genes of Canadian isolates of Actinobacillus pleuropneumoniae. Antimicrobial Susceptibilities and Resistance Genes 2012, 18: 198.
Chiers et al. Virulence factors of Actinobacillus pleuropneumoniae involved in colonization, persistence and induction of lesions in its porcine host. Veterinary Research 2010, 41: 65.
del Castillo et al. Pharmacokinetic modeling of in-feed tetracyclines in pigs using a meta-analytic compartmental approach. Swine Health and Production 1998, 6: 189-202.
del Castillo et al. Comparative pharmacokinetics and efficacy of aureomycin chlortetracycline granular premix and an oxytetracycline premix against experimental pleuropneumonia in pigs. American Association of Swine Practitioners 2000, 89-93.
Kucerova et al. Antimicrobial susceptibility of Actinobacillus pleuropneumoniae isolates from clinical outbreaks of porcine respiratory diseases. Veterinary Microbiology 2011, 150: 203–206.
Smith et al. Stretching the mutant prevention concentration (MPC) beyond its limits. Journal of Antimicrobial Chemotherapy 2003, 51:1323-1325. Vanni et al. Antimicrobial resistance of Actinobacillus pleuropneumoniae isolated from swine. Veterinary Microbiology 2012, 156: 172–177.
A2-bronnende Jong et al. VetPath Study Group, Centre Européen d’Etudes pour la Santé Animale (CEESA), Brussels, Belgium. Antimicrobial susceptibility monitoring of respiratory tract pathogens isolated from diseased cattle and pigs across Europe. 22nd European Congress of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ECCMID) 2012.
Klein et al. VetPath Study Group, Centre Européen d’Etudes pour la Santé Animale (CEESA), Brussels, Belgium. Antimicrobial susceptibility monitoring of respiratory and enteric tract pathogens isolated from diseased swine across Europe between 2004 and 2006. 4th European Symposium of Porcine Health Management (ESPHM) 2012.
Gegevens antibiogrammen DGZ 2009-2011.
A3-bronnenEMA CVMP Scientific Advisory Group on Antimicrobials (SAGAM). Reflection paper on the use of macrolides, lincosamides and streptogramins (MLS) in food-producing animals in the European Union: development of resistance and impact on human and animal health. European Medicines Agency 2011.
EMA CVMP Scientific Advisory Group on Antimicrobials (SAGAM). Reflection paper on use of pleuromutilins in food-producing animals in the European Union: development of resistance and impact on human and animal health (Draft for consultation). European Medicines Agency 2012.
Werkgroep Veterinair Antibioticum Beleid. Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. Formularium varken. Juli 2012. Accessed at http://wvab.knmvd.nl/wvab/formularia/formularia.
