Otitis externa
Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Enterococcus spp., Escherichia coli, Proteus spp., Corynebacterium spp., Pseudomonas spp. (meestal bij chronische otitis), Malassezia spp. (gist), Microsporum canis (schimmel)
De essentie
Otitis externa heeft bij de kat zelden een primair bacteriële oorzaak. Veel voorkomende primaire oorzaken zijn oormijt en poliep met een secundaire infectie als gevolg. Antibiotica zijn daarom zelden geïndiceerd (zie ook otitis externa hond). De onderliggende oorzaak dient steeds aangepakt te worden alvorens eventueel tot een lokale antibacteriële behandeling dient overgegaan te worden. Systemische therapie is in de meeste gevallen niet aangewezen.
Keuze van het antibioticum
1ste keuze
2de keuze
3de keuze
Voetnoten
1: Enkel bij vermoeden van een dieper gelegen infectie.
+ Resistentie
Verschillende antibacteriële middelen en adjuvantia zijn potentieel ototoxisch. Antibacteriële middelen moeten na verwijdering van debris in een zo schoon mogelijk oor aangebracht worden.
Framycetine en neomycine zijn werkzaam tegen Gram-positieve kokken (vnl. stafylokokken) en Gram-negatieve staafjes, behalve wanneer verworven resistentie aanwezig is.
De combinatie van penicilline G met neomycine is vergund voor intramusculaire/subcutane toediening, maar werd niet behouden voor classificatie, omwille van de neveneffecten bij parenteraal gebruik (voornamelijk nefro- en ototoxiciteit).
Enterobacteriaceae zoals Escherichia coli en Proteus spp. kunnen resistentie vertonen tegenover doxycycline. Bij Staphylococcus aureus geïsoleerd uit oorinfecties van katten komt vrij vaak resistentie voor ten opzichte van tetracycline.
S. aureus isolaten uit oorinfecties bij katten kunnen resistentie vertonen tegenover fluoroquinolones.
Bij Pseudomonas aeruginosa geïsoleerd uit otitis bij katten kan resistentie voorkomen tegenover aminosiden en fluoroquinolones. Doxycycline is niet werkzaam tegen Pseudomonas spp.
Polymyxine B is werkzaam tegenover Gram-negatieve bacteriën. Polymyxine B geniet de voorkeur boven aminosiden als therapeutisch middel tegenover P. aeruginosa. Proteus spp. zijn niet gevoelig aan polymyxine B.
Enterokokken, streptokokken, E. coli en Corynebacterium spp. zijn van minder belang bij de behandeling, daar deze kiemen meestal verdwijnen als andere kiemen onder controle zijn.
Orale toediening van doxycycline in de afwezigheid van voedsel of water kan leiden tot letsels ter hoogte van de slokdarm (erosies, ulceraties, strictuur) bij katten.
+ Staalname en diagnostiek
Anamnese en klinisch onderzoek vormen de basis van een diagnose. Otoscopie ter controle van het trommelvlies en cytologie van het cerumen zijn noodzakelijk in de diagnostiek en helpen ook de respons op therapie te controleren. Hierbij kan best een swab genomen worden van het horizontaal oorkanaal (sedatie kan aangewezen zijn) die dan onmiddellijk in transportmedium moet gebracht worden. Van deze swab kan een gram- of snelle bloedkleuring gemaakt worden en dient bacteriologisch en mycologisch cultuur onderzoek te gebeuren. Met behulp van een gram- of snelle bloedkleuring kan men meestal de diagnose Malessezia pachydermatis infectie stellen: men moet ovale en flesvormige cellen zoeken (2-3 x 3-4 µm). Deze lipofiele gist komt ook voor in het oorkanaal van gezonde honden en katten, maar de aantallen zijn meestal klein, zodat men deze niet terugvindt in uitstrijkjes. Een bacteriële cultuur ter hoogte van de horizontale gehoorgang kan worden gebruikt om de behandelingsopties te bepalen en, indien geïndiceerd, een systemische antibioticumtherapie te kiezen. Indien na cultuur Staphylococcus pseudintermedius, Proteus of Pseudomonas aeruginosa geïsoleerd wordt, moet men een antibiogram aanleggen.
Bij diagnostiek moet ook steeds rekening gehouden worden met primaire oorzaken of predisponerende factoren.
+ Referenties
Bensignor. 2003. An Approach to otitis externa and otitis media. In Foster & Foil, British Small Animal Veterinary Association (BSAVA) Manual of Small Animal Dermatology, 2nd ed. 2003: 104-111.
Cole. Otitis Externa. In Greene, Infectious Diseases of the Dog and Cat, 4th ed 2012: 885-891.
Coudert & Domas. 2013. Savoir soigner les otites des carnivores. Actualités pharmaceutiques 2013, 525: 41-43.
Giguère et al. Antimicrobial Therapy in Veterinary Medicine, 5th ed. 2013.
Greene & Calpin. Antimicrobial drug formulary. In: Greene (Editor). Infectious diseases of the dog and cat. Elsevier Saunders, 4th ed. 2012, pp. 1207-1320.
Morris. Medical therapy of otitis externa and otitis media. Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice 2004, 34: 541-555.
Rosser. Causes of otitis externa. Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice 2004, 34: 459-468.
Schwarz et al. Antimicrobial susceptibility of streptococci form various indications of swine, horses, dogs and cats as determined in the BfT-GermVet monitoring program 2004-2006. Berliner und Münchener Tierärztliche Wochenschrift 2007, 120: 380-390.
Schwarz et al. Antimicrobial susceptibility of major veterinary pathogens in Germany - Ear infections dogs/cats (staphylococci, streptococci, Pseudomonas aeruginosa). In Antimicrobial Resistance in Bacteria of Animal Origin, ed. 2013: 102-107.
Werckenthin et al. Antimicrobial susceptibility of Pseudomonas aeruginosa from dogs and cats as well as Arcanobacterium pyogenes from cattle and swine as determined in the BfT-GermVet monitoring program 2004-2006. Berliner und Münchener Tierärztliche Wochenschrift 2007, 120: 412-422.
A2-bronnenLudwig et al. ComPath Study Group, Centre Européen d’Etudes pour la Santé Animale (CEESA), Brussels, Belgium. Antimicrobial susceptibility monitoring of dermatological pathogens isolated from diseased dogs and cats across Europe (ComPath I, 2008-2010). 26th congress of the European Society of Veterinary Dermatology (ESVD) and the European College of Veterinary Dermatology (ECVD), Valencia-Spain 2013.
A3-bronnenWerkgroep Veterinair Antibioticum Beleid. Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. Formularium Gezelschapsdieren - Hond en Kat. November 2013. Accessed at http://wvab.knmvd.nl/wvab/formularia/formularia.
