Endometritis/Pyometra
Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Streptococcus spp., Pseudomonas spp., Proteus spp.
De essentie
Pyometra is een ontsteking van de baarmoeder die minder vaak voorkomt bij de kattin (1-4 weken na oestrus) dan bij de teef (4-8 weken na de oestrus). Kattinnen die behandeld zijn met progesteron (oestrussuppressie) hebben een hoger risico om pyometra te ontwikkelen. In een vroeg stadium geeft deze aandoening vaak aanleiding tot subtiele symptomen, zodat de diagnose meestal pas gesteld wordt in een gevorderd stadium van de ziekte. Als gevolg van een laattijdige diagnose kunnen sepsis, septische shock en multipel orgaanfalen optreden. Kattinnen worden niet geïnfecteerd door een dekking of door de introductie van een nieuwe kattin, maar door hun eigen bacteriële microbiota. De bacteriële infectie van de uterus bij pyometra is vaak secundair aan het ontstaan van cysteuze endometrium hyperplasie. Dit is niet zo bij een gewone endometritis, die postpartum plaatsvindt door een primaire bacteriële infectie (met Escherichia coli, streptokokken of stafylokokken) wanneer het progesterongehalte laag is. Het is vrijwel altijd een acuut proces en soms is de ontsteking zo hevig dat het myometrium eveneens ontstoken raakt (metritis). Veelal zijn de processen hemo-purulent van aard, slechts zelden zijn ze chronisch.
Voor pyometra kan een medicamenteuze of chirurgische (ovariohysterectomie) therapie worden ingesteld. De chirurgische behandeling verdient sterk de voorkeur, maar de keuze tussen beide behandelingen kan door verschillende factoren beïnvloed worden. De medicamenteuze therapie bestaat uit een middel dat de uterus doet contraheren om het exsudaat dat zich in het uteruslumen bevindt te verwijderen en uit een antibioticum na cultuur en antibiogram.
Indien niet met de kattin wenst gefokt te worden, is het aanbevolen deze te castreren.
Keuze van het antibioticum
1ste keuze
cefalexine procaïne benzylpenicilline amoxicilline amoxicilline + clavulaanzuur2de keuze
3de keuze
enrofloxacine+ Resistentie
Het therapiesucces van antibacteriële middelen die systemisch worden toegediend, is gereserveerd.
Orale toediening van doxycycline in de afwezigheid van voedsel of water kan leiden tot letsels ter hoogte van de slokdarm (erosies, ulceraties, strictuur) bij katten.
Omwille van gelijkenissen in werkingsmechanisme en -spectrum, farmacokinetiek en -dynamiek kan na parenterale toediening van penicilline G overgeschakeld worden naar orale cefalexine voor het verderzetten van de therapie.
Cefalexine heeft een voornamelijk Gram-positief spectrum, is tevens werkzaam tegen Escherichia coli, maar is niet efficiënt tegen Pseudomonas aeruginosa en bepaalde Proteus stammen.
E. coli vertoont vaak verworven resistentie tegenover amoxicilline. Ook Proteus stammen vertonen regelmatig resistentie tegenover amoxicilline. Penicilline G en amoxicilline zijn niet werkzaam tegen β-lactamase producerende stafylokokken. Staphylococcus aureus stammen die β-lactamase produceren, komen regelmatig voor. Cefalexine en de combinatie amoxicilline + clavulaanzuur zijn werkzaam tegenover dergelijke stammen.
Amoxicilline en amoxicilline + clavulaanzuur zijn niet werkzaam tegenover Pseudomonas aeruginosa.
Doxycycline is niet werkzaam tegen Pseudomonas spp. en Proteus spp. S. aureus, (β-hemolytische) Streptococcus spp. en E. coli kunnen resistentie vertonen tegenover doxycycline.Tetracycline resistentie wordt vaak gerapporteerd bij Gram-positieve kokken.
De combinatie van penicilline G met neomycine is vergund voor intramusculaire/subcutane toediening, maar werd niet behouden voor classificatie, omwille van de neveneffecten bij parenteraal gebruik (voornamelijk nefro- en ototoxiciteit).
+ Staalname en diagnostiek
Bacteriën, voornamelijk Escherichia coli, kunnen geïsoleerd worden uit de uterusinhoud bij de meeste klinische gevallen van pyometra bij de hond.
+ Referenties
German et al. Oesophageal strictures in cats associated with doxycycline therapy. Journal of Feline Medicine and Surgery 2005, 7: 33-41.
Giguère et al. Antimicrobial Therapy in Veterinary Medicine, 5th ed. 2013.
Greene & Calpin. Antimicrobial drug formulary. In: Greene (Editor). Infectious diseases of the dog and cat. Elsevier Saunders, 4th ed. 2012, pp. 1207-1320.
A3-bronnenWerkgroep Veterinair Antibioticum Beleid. Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. Formularium Gezelschapsdieren - Hond en Kat. November 2013. Accessed at http://wvab.knmvd.nl/wvab/formularia/formularia.
